2022-жылдын апрель айында Дүйнөлүк банк Украинадагы кырдаалга байланыштуу Кыргызстандын экономикасынын өсүүсү басаңдаарын болжолдогон. Бирок прогноз жаңылыш болуп чыкты – өлкөнүн ИДПсы азайбастан, тескерисинче, кыйла өстү. Бул маалыматтарга эксперт Денис Бердаков комментарий берди.
«Чындыгында, бир жыл мурун Дүйнөлүк банк Кыргызстанда ИДП 5% төмөндөйт, инфляция 18% болот деп болжолдонгон. Бирок 2022-жылдын аягында биз прогноз жумшак айтканда туура эмес экенин көрдүк. Негизи биздин ички дүң продукциянын өсүшү 7%ды түздү, эгер “көмүскө экономиканы” эске алсак, анда өсүш 9%дан төмөн деп айтсак болот. Башка өлкөлөрдөгүдөй эле биздин товардык позицияларыбызда инфляция байкалууда, бирок жалпысынан ал 18%ды түзбөйт. Ошол эле учурда биз ар түрдүү өлкөлөрдөн: Түркиядан, Орусиядан жана Кытайдан келген инвестициянын ылдамдагандыгын көрүп жатабыз», — деди ал.
Эксперт республиканын бийлиги салыктарды жана бажы төлөмдөрүн чогултууга олуттуу киришти деп эсептейт. Жакшыртылган башкаруунун, санариптештирүүнүн жана коррупцияга каршы күрөштүн аркасында көп нерсе көмүскөдөн чыгарылды.
«Ишканалардан жана ишкерлерден салыктар бир топ жакшы жыйналып жатканын министрлер кабинети бир нече жолу билдирген. Ошондуктан мектептер, жолдор жана башкалар курулуп, реконструкцияланууда. Өткөн жылы министрлер кабинети мамлекеттик кызматкерлердин айлык акысын олуттуу түрдө көтөрүүгө жетишкен. Мунун баары бир катар маанилүү себептерге байланыштуу, мисалы, Кумтөрдүн кайтарылышы бюджетке мурдагыдан бир нече эсе көп акча берген. Мындан тышкары, бажы жана салык системаларында башкаруунун жакшырышы жакшы натыйжа берди – азыр салык кызматы айына бир жылда чогулткан сумманы чогултат. Түркия менен, өзгөчө Кытай менен соода жүгүртүү өсүүдө, өсүш 30-40%ды түзөт. Коррупция ар кандай жолдор менен басылгандыктан, биз мамлекеттик бюджетке көбүрөөк төлөмдөрдү алып жатабыз», — деп түшүндүрдү ал.
Кошумча фактор, Бердаковдун айтымында, Кыргызстанга ар кайсы өлкөлөрдөн инвестициянын олуттуу трансфери болуп жатат, анткени Борбордук Азия Чоң Евразиянын жаңы соода-логистикалык жолуна – Кытай менен Ирандан Түркияга айланып баратат.
«Ошондуктан, Дүйнөлүк банктын 2022-жылга болжолуна карабастан, биз аны бир топ жакшы бүтүрдүк. Анан, албетте, оңой болгон жок. Азыркы өкмөт жана президент Садыр Жапаров экономиканы көтөрүүгө, анын ичинде коррупция менен күрөшүүгө бир топ аракеттерди жасады. Улуттук коопсуздук боюнча мамлекеттик комитеттин ишин карап көрсөңүз, саламаттыкты сактоо, билим берүү, архитектура өңдүү бардык тармактарда ондогон коррупциялык схемалар ачыкка чыкканын көрөбүз.
Башкача айтканда, иш чындап эле жасалып жатат, ар бир карапайым жаран өлкөдө социалдык-саясий коопсуздук бар экенин көрүп сүйүнүп турат. Акыркы он жылдыктарда Кыргызстанда туруктуулук болгон эмес, азыр да ошондой. Ал эми бийликте стабилдүүлүк жана алдын ала билгичтик болсо, инвесторлор тартылып, бизнес салыкты башкаруунун жакшырышына дагы көбүрөөк инвестиция сала баштайт. Ар бир адамга туруктуу зонага, өсүштүн корголгон аймагына муктаж”, — деп жыйынтыктады Денис Бердаков.
