Жакынкы коңшу мамлекеттердеги энергетикалык кырдаал Кыргызстанда энергетикалык коллапстын келечеги ушунчалык реалдуу жана сезилип калгандыктан, ал өкмөттү электр энергиясына тарифтерди бир аз көтөрүү аркылуу калкка чечкиндүү жана жагымсыз чараларды көрүүгө милдеттендирип жатканын ачык көрсөттү дейт экономика боюнча эксперт Денис Бердаков.
Саясат таануучу бул кадамын, анын баамында, узакка созулган энергетикалык кризистен чыгуу үчүн көп жылдар мурун бышып жетилгенин негиздүү деп эсептейт. Көбөйтүлгөндөн кийин дагы Кыргызстанда калк үчүн электр энергиясына болгон тарифтер КМШ өлкөлөрүнүн ичинен эң арзаны бойдон кала берет. Бүгүнкү күндө алар 0,77 тыйынды түзөт.
Ал белгилегендей, мисалы, Казакстанда калк 1 кВт саат электр энергиясына 3,54 сом, Өзбекстанда 2,23, Тажикстанда 2,20, Орусияда 4,6, Кытайда 6,75 сом төлөйт.
Кыргызстан арзан электр энергиясы боюнча дүйнөдө төртүнчү орунда турат. 21-январда Кыргызстандын президенти 2023-жылдын май айынан тарта 1 кВт саатка тариф 1 сом болоорун билдирген. Ал эми мындай учурда да Кыргызстанда электр энергиясы аймактагы эң арзан бойдон калууда. 1 сомго чейин бул өтө аз өсүш. Мындай өсүш менен энергетиктердин айлыгын гана көтөрө алабыз. Жакшылык үчүн дагы бир аз көтөрүш керек болчу”, — деп белгиледи эксперт. Бердаков Кыргызстанда ГЭСтер иштеп чыккан кубаттуулук көптөн бери жетишсиз болуп, кышында электр энергиясын мажбурлап импорттоо, жабдуулардын эскириши чогуу пайда болгонун кошумчалады. ата мекендик энергетиканын көп миллиард доллар карызынын, тагыраак айтканда 137 миллиард сом.
«Мындан тышкары, бизде электр энергиянын өздүк наркы ондогон жылдар бою өздүк наркынан дээрлик төмөн болуп келген.Бул энергетика тармагынын өнүгүшүнө тоскоол болууда.Бүгүнкү күндө энергетика системасы кейиштүү, дээрлик критикалык абалда. 1991-жылдан бери. Система ушунчалык эскиргендиктен, энергетика тармагын биротоло жоготуу коркунучу бар», — дейт Бердаков.
Эксперт кризистен чыгуу үчүн тарифти жок эле дегенде 2-3 сомго чейин көтөрүү керектигин, бирок президент анын элге канчалык оор болорун түшүнүп, саналуу тыйындарды гана көтөрүп жатканын белгилейт.
«Бизге энергетика системасын модернизациялоону тезинен баштоо керек. Анан мен Кыргызстан ири ГЭСтерге таянышы керек деп эсептейм. Толук масштабдуу ГЭСтерди куруу өлкө үчүн бир нече эсе пайдалуу. Бизде кубаттуу гидропотенциал бар. Бизге энергетикалык системаны модернизациялоону тез арада баштоо керек. Ал эми Кыргызстан ири ГЭСтерге таянышы керек. Бир нече миллиард долларлык ГЭСтер каскадын куруп, электр энергиясын өндүрүүнү көбөйтүү пайдалуураак, өндүрүштүн көлөмү да, туруктуулугу да болот.Ошондой эле электр энергиясы маанилүү эмес конуштарда микро ГЭСтин мүмкүнчүлүктөрүн колдонсо болот», — деп кошумчалады Бердаков.
